ریاضیات محض آن بخش از فعالیت‌های ریاضی است که به آن فارغ از انگیزه‌های عملی و کاربردی پرداخته می‌شود. این نوع فعالیت در زمینه ریاضی از قرن هیجدهم رایج بوده است. در آن زمان این رشته که به "ریاضیات نظری" هم معروف بود، کاری به کاربردهای رایج ریاضیات مثل ناوبری و ستاره‌شناسی و فیزیک و مهندسی نداشت.

با آن‌که ریاضی محض فارغ از مسائل کاربردی است ولی بسیاری از مسائل ریاضی محض ریشه در مسائل عملی و کاربردی دارد. در عین حال برخی مباحث نظری صرف و مجرد ریاضی که ظاهراً هیچ ربطی به مسائل عملی و کاربردی ندارد ناگهان به‌کار رشته‌های دیگر می‌آید. یکی از نمونه‌های معروف این امر کاربرد جبر ماتریسی توسط هایزنبرگ فیزیک‌دان آلمانی در کارهای مکانیک کوانتم است.

پرداختن به بنیادها و ریزه کاریهای مباحث ریاضی جزو تخصصهای این رشته است.بطور مثال در نظریه مجموعه ها،جبر و آنالیز((که از زمینه‌های وسیع ریاضی هستند)) بتدریج مفاهیمی اساسی مانند توابع، انتگرال،اعداد و اعمال ریاضی،ساخته و بررسی می‌شوند.مسیر کار در اینجا،تعاریف،اصول،قضایا،نتایج و مسائل هستند.پرورش تواناییهای ذهن و قدرت استدلال از فواید مطالعهٔ آن است.

بعنوان مثالهای دیگری از کاربرد،می‌توان به نقش نطریه اعداد در علوم رایانه،ماتریسها،حسابان، فضاهای n-بعدی و ... در شاخه‌های فیزیک و مهندسی اشاره نمود.